Η μαρμάρινη πόρτα που βρέθηκε στην Αμφίπολη: «Είναι τάφος και μάλιστα μακεδονικός»

Νέα ευρήματα ήρθαν στο «φως» από τις ανασκαφές στην Αμφίπολη και αποδεικνύουν ότι το μνημείο είναι τάφος και μάλιστα μακεδονικός.

Την Πέμπτη δόθηκε στην δημοσιότητα από το υπουργείο Πολιτισμού το σχέδιο της μαρμάρ� �νης δίφυλλης πόρτας που βρέθηκε στον τρίτο διαφραγματικό τοίχο του τάφου της Αμφίπολης.

Η συγκεκριμένη θύρα είναι κατασκευασμένη από μάρμαρο Αλυκής Θάσου-όπως όλο το μνημείο- με εφηλίδες, οι οποίες μιμούνται την κεφαλή καρφιών, όπως είθισται στις ξύλινες πόρτες.

Μάλιστα, η συγκεκριμένη θύρα έχει την τυπική μορφή αυτών που βρίσκονται σε μακεδονικούς τάφους. Στην δυτική πλευρά της πόρτας, διαπιστώθηκε ότι υπάρχε� � στροφέας, το σημείο κρέμασης της θύρας  από την παραστάδα, κάτι σαν τους σημερινούς μεντεσέδες. Η εκτίμηση της ανασκαφικής - διεπιστημονικής ομάδας είναι πως μετά το θύρωμα μέσα στον τρίτο θάλαμο υπάρχει κλίμακα (σκάλα) που κατεβαίνει σε βάθος ίσως και 2 μέτρων.

Πιο συγκεκριμένα, όπως αναφέρθηκε στην συνέντευξη Τύπου που παραχωρήθηκε, στον τέταρτο διαφραγματικό τοίχο έχει εντοπιστεί ένα άνοιγμα (πορτάκι 0,96μ.) σε μεγαλύτερο βάθος από ότι στα προηγ� �ύμενα ανοίγματα. Αυτό, όπως σημείωσαν «οδηγεί τους τεχνικούς στο συμπέρασμα ότι το δάπεδο του τέταρτου χώρου βρίσκεται βαθύτερα από το δάπεδο των προηγούμενων χώρων, πιθανώς κατά δύο μέτρα. Φυσιολογικά, αυτό σηματοδοτεί την ύπαρξη σκάλας ή ράμπας η οποία ξεκινά πιθανώς μετά το θύρωμα του τρίτου διαφράγματος».

Όπως εξήγησε η αρχαιολόγος κ. Περιστέρη, «η πτώση των τμημάτων από τη μαρμάρινη θύρα οφείλεται ή σε βομβαρδισμούς που υπέστη η περιοχή από τις οβίδες των Βουλγάρων το 1913 ή στη σεισμική δόνηση των 6,8 Ρίχτερ που σημειώθηκε τον 6ο μΧ αιώνα ή σε σεισμούς που σημειώθηκαν τον 19ο αιώνα. Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν έγινε απόπειρα τυμβωρυχίας, μόνο η ανασκαφή θα μας δείξει» 

Η ενημέρωση για τα νέα ευρήματα

Στο πλαίσιο των νέων ευρημάτων, έγινε ενημέρωση από την υπεύθυνη επικοινωνίας για τις ανασκαφές, κ. Άννα Παναγιωταρέα, αλλά και από την γ.γ. του υπουργείου Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη και την επικεφαλής των αρχαιολογικών ανασκαφών, Κατερίνα Περιστέρη. Η κ. Παναγιωταρέα αφού μίλησε για τα νέα ευρήματα σχολίασε κάποια από τα δημοσιεύματα λέγοντας:

«Επειδή διαβάζω σε δημοσιεύματα, υποθέσεις ότι δεν γίνεται η αρχαιολογική έρευνα σύμφωνα με την ανασκαφική μέθοδο, δηλαδή, αφαίρεση ανασκαφικών στρωμάτων με συστηματικό τρόπο, όπως π� �οκύπτει από τα ημερολόγια της ανασκαφής, είναι προφανές ότι η εργασία γίνεται με τον πλέον ενδεδειγμένο επιστημονικό τρόπο.

Όσον αφορά στον τρόπο απομάκρυνσης των χωμάτων της ανασκαφής, μέσα από τον τάφο, σημειώνω το εξής: Προκειμένου να διευκολυνθεί η ανασκαφή και να προχωρήσει όσο το δυνατόν καλύτερα και ασφαλέστερα, χρησιμοποιείται ταινία μεταφοράς χωμάτων, όπως, άλλωστε, συνηθίζεται και σε άλλες ανασκαφές».

Η εξέλιξη των τεχνικών εργασιών

Η ενημέρωση του υπουργείο εστιάστηκε στη συνέχεια στις τεχνικές εργασίες που γίνονται στο εσωτερικό του Τύμβου με την Άννα Παναγιωταρέα να τονίζει τα ακόλουθα:

• Το δάπεδο της επί� �ωσης πίσω από τις Καρυάτιδες έχει φτάσει ως την στέψη των βάθρων, επί των οποίων στηρίζονται οι Καρυάτιδες, δηλαδή περίπου στο 1,5 μ.
• Αυτή η επίχωση θα παραμείνει προσωρινά ως αντιστήριξη του τρίτου διαφράγματος. Θα αρχίσει να καταβιβάζεται σε συνδυασμό με την απομάκρυνση χωμάτων από τον τέταρτο χώρο.
• Να σημειώσω ότι στον χώρο, δηλαδή, πίσω από τις Καρυάτιδες ως τον τρίτο διαφραγματικό τοίχο, τοποθετήθηκε η δεύτερη φάση αντιστήριξης, με ισχυρές μεταλικές κοιλοδοκούς.
• Επίσης, υποστηλώθηκε προσωρινά το θραυσμένο υπέρθυρο του τρίτου διαφράγματος, το οποίο θα απομακρυνθεί για να καθαριστεί και να συντηρηθεί.
  Στον τέταρτο χώρο -ο οποίος χαρακτηρίζεται από συνεχή ορθομαρμάρωση ίδιου τύπου μαρμάρου Αλυκής Θάσου, όπως και το σύνολο του μνημείου- υλοποιούνται ήδη από την Δευτέρα εργασίες αντιστήριξης των τοίχων και υποστύλωσης της θόλου για την ασφάλεια των εργαζομένων και του μνημείου.Εχει, λοιπόν, ήδη ολοκληρωθεί η αντιστήριξη στην στέψη των πλαϊνώ ν τοίχων και έχει ξεκινήσει η τοποθέτηση της υποστύλωσης της θόλου, με μεταλικές σωληνωτές δοκούς.
• Λόγω της ευαίσθητης ισορροπίας στην οποία βρίσκεται η θόλος, οι τεχνικοί σύμβουλοι μαζί με το συνεργείο προσπαθούν, με λεπτές επεμβάσεις, να τοποθετήσουν την υποστύλωση χωρίς να διαταράξουν την ισορροπία που έχει δημιουργηθεί μετά τις εξωτερικές αποχωματώσεις. Να σημειώσω ότι η υποστύλωση έχει υλοποιηθεί στα δυο τρίτα της επιφάνειας της θόλου. Οι ευρισκόμενες εκεί εξωτερικές επιχώσεις επιτρέπουν να εξελ ιχθεί ασφαλέστερα η διαδικασία της υποστύλωσης.
• Η υποστήλωση που χρησιμοποιείται είναι "παθητική"-δηλαδή, ενεργοποιείται μόνον στις περιπτώσεις που ένας θολίτης τείνει να μετακινηθεί-πράγμα που εξασφαλίζει την ελάχιστη δυνατή επίδραση στην υφιστάμενη ισορροπία της θόλου.
• Θα έχετε αντιληφθεί ότι βρισκόμαστε στη δυσκολότερη φάση των εργασιών που ως τωρα έχουν πραγματοποιηθεί για την ασφάλεια εργαζόμενων και μνημείου.
• Έχω αναφερθεί ότι η επίχωση έχει κλίση από Νότο προς Βορρά, με υψομετρική διαφορά πάνω από ένα μέτρο. Στον τέταρτο διαφραγματικό τοίχο έχει εντοπιστεί το άνοιγμα, στο οποίο έχω επίσης αναφερθεί, σε μεγαλύτερο βάθος από τα προηγούμενα ανοίγματα. Οδηγεί τους τεχνικούς Ενημερωτικό δελτίο της 2ας Οκτωβρίου 2014 στο συμπέρασμα ότι το δάπεδο του τέταρτου χώρου βρίσκεται βαθύτερα από το δάπεδο των προηγούμενων χώρων, πιθανώς κατά δύο μέτρα.
• Φυσιολογικά, αυτό σηματοδοτεί την ύπαρξη σκάλας ή ράμπας η οποία ξεκινά πιθανώς μετά το θύρω μα του τρίτου διαφράγματος. Συμπληρωματικά σας αναφέρω ότι έχει προχωρήσει το χωματουργικό έργο, που πραγματοποιείται στην δυτική πλευρά του μνημείου για ταπείνωση του ύψους και απάλυνση της κλίσης των πρανών.

Ερωτήσεις και απαντήσεις

Στο τελευταίο κομμάτι της ενημέρωσης, υπήρξε και κάποιος χρόνος για ερωτήσεις από τους δημοσιογράφους. Αναλυτικά οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις όπως δόθηκαν στη δημοσιότητα:

• Γίνεται μεγάλη συζήτηση ότι το μνημείο ήταν γνωστό. Γιατί αποφασίσατε να σκάψετε ένα γνωστό μνημείο;

Κατερίνα Περιστέρη: Μέγα λάθος. Ξεκινήσαμε το 2012 με την ανασκαφή του περιβόλου, ταυτίσαμε το λιοντάρι στην κορυφή του τύμβου και συνεχίσαμε με τον τάφο. Εμφανίζονται να μιλούν άνθρωποι που δούλευαν στην περιοχή σαράντα χρόνια και δεν είχαν ιδέα για το συγκεκριμένο μνημείο.

• Υπάρχει χρονοδιάγραμμα από τη στιγμή που έχει αποκαλυφθεί μόνον το 5% του μνημε ίου;

Κ. Περιστέρη: Πολύ χονδρικά το βάζουμε. Η ανασκαφή θα απαντήσει.

• Μετά τα νέα ευρήματα με τα καρφιά και τα κομμάτια της θύρας, ενισχύεται η χρονολόγηση;

Κ.Περιστέρη: Όταν εμείς χρονολογούμε το μνημείο στο τελευταίο τέταρτο του 4ουπ.Χ αιώνα, είμαστε απόλυτοι σίγουροι τόσο για τον περίβολο, όσο και για τα ευρήματά μας. Το να έρχονται συνάδελφοι, που από φωτογραφία χρονολογούν, δεν γίνεται. Τα καρφιά δεν εμπλουτίζουν την χρονολόγηση. Σας δίνουμε όλα τα στοιχεία για να έχετε σαφή εικόνα. Ωστόσο, δεν μπορεί όλο το υλικό να βγαίνει σε ένα δελτίο τύπου.

• Από τον Αύγουστο και μετά, έγιναν νέα γαιοσκαναρίσματα;

Κ. Περιστέρη: Δεν έχουν γίνει ποτέ εκεί που σκάβουμε τώρα. Εκεί είχε τα μπάζα Λαζαρίδη και ήταν αδύνατον να γίνει. Εχει γίνει στον φυσικό λόφο, οπου βρέθηκαν τάφοι εποχής σιδηρου και αρχαϊκών χρόνων.

• Δεν έχει κάνει ανάλογη έρευνα η κ. Κουκούλη;

Κ. Περιστέρη: Δεν ξέρω τι έχει κάνει. Δεν έχω στο αρχείο της Εφορείας τίποτε σχετικό. Αυτά που λέει ο κ.Πολυμενάκος δεν ευσταθούν. Είχε έρθει το 1992 και έκανε έρευνα στον τάφο της αλεπούς και στους γύρω μακεδονικούς τάφους.

• Υπάρχουν δημοσιεύματα που λένε ότι μετέχετε σε διαδικασία πολιτικής εκμετάλλευσης.

Κ.Περιστέρη: Δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Κάνω ανασκαφές πάνω από 30 χρόνια. Νιώθω λατρεία για τη δουλειά μου. Όλα αυτά είναι κακίες. Εκτός αν εννοούν τη στήριξη που μου παρέχει η πολιτική ηγεσία του ΥΠΟΟΑ στο οποίο υπηρετώ και ευχαριστώ γι αυτό.

• Τι λέτε εσείς κ. Μενδώνη;

Απάντηση: Δεν καταλαβαίνω γιατί μιλάμε για πολιτική εκμετάλευση. Καθοδήγησε κάποιος το εύρημα για να βρεθεί εκεί που βρέθηκε; Γιατί είναι πολιτική εκμτάλλευση, επειδή ο υπουργός Πολιτισμού επισκέπτεται το εύρημα α� �κώντας τις αρμοδιότητες του; Από πότε είναι πολιτική εκμετάλλευση, το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός από ενδιαφέρον επισκέπτεται ένα σημαντικό μνημείο;

• Η εξέλιξη της ανασκαφής επιβεβαιώνει την υπόθεση σας για μακεδονικό τάφο. Την ίδια ώρα μας λέτε ότι βρέθηκαν πεσμένα μάρμαρα. Ακούγεται από αρχιτέκτονες ότι η αποχωμάτωση έβλαψε τα μάρμαρα.

Κ.Περιστέρη: Δεν κάναμε αποχωμάτωση με μηχανήματα πάνω από τον τάφο. Όμως, το 1913 εδώ υπήρχε μια μονάδα βουλγαρικού στρατού και δίνονταν μάχες. Βρίσκουμαι ακόμη οβίδες, που πιθανόν προκάλεσαν ζημιά. Ενώ τον 6 μΧ αιώνα, είχαμε σεισμό 6,8 ρίχτερ, που άλλαξε και τον ρούν του Στρυμώνα, προκαλώντας, επίσης ζημιά και στον τάφο.

• Έχουν μπει στον τάφο;

Κ. Περιστέρη: Στα αρχαία χρόνια ίσως να είχαν να είχαν μπει τυμβωρύχοι. Αλλά θα ήταν δύσκολο να έχουν φτάσει μέσα.

Λ.Μενδώνη:Η τυμβωρυχεία ήταν σύνηθες φαινόμενο στην αρχαιότητα. Έχουμε ισχυρές ενδείξεις ότι στα αρχαία χρόνια έγιναν απόπειρες σύλησης. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε μέχρι πού έφτασαν.

• Πότε θα είναι επισκέψιμος ο τύμβος; Ακούμε για υδροπλάνα;

Κ.Περιστέρη:Θα είναι καλό να γίνει επισκέψιμος αλλά όταν θα έχουμε τελειώσει την εργασία μας. Χρειαζόμαστε χρόνο γιατί υπάρχουν πολλά στάδια.

Λ. Μενδωνη: Να σας θυμίσω ότι ο Ανδρόνικος ανάσκαψε το 1977 τη μεγάλη τούμπα στην Βεργίνα. Όμως η σημερινή μορφή του μουσείου ολοκληρώθηκε το 2002. Η Αμφιπολις δεν είναι μόνον ο τύμβος Καστά. Είναι από τις σημαντικότερες πόλεις του βορειοελλαδικού χώρου. Με αφορμή την ανασκαφή δίνεται η ευκαιρία να μπεί η περιοχή στον αναπτυξιακό χάρτη. Το βαρύ πολιτιστικό απόθεμα, το πολιτιστικό τοπίο μ ε το φυσικό περιβάλλον πρέπει να να διατηρηθούν στο μέγιστο βαθμό.

Πηγή: http://kafeneio-gr.blogspot.com/