Ο αλβανικός αλυτρωτισμός αποκαλύπτεται και απειλεί τη σταθερότητα των Βαλκανίων.

Πώς πρέπει να κινηθεί η Ελλάδα.
Υποτίθεται ότι η δήλωση του Αλβανού πρωθυπουργού περί Μεγάλης Αλβανίας έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία στην Αθήνα. Μα αν αυτό δεν είναι πολιτική υποκρισία, τότε πρόκειται για πλήρη άγνοια της πραγματικότητας.

Η πολιτική ηγεσία της Αλβανίας συστηματικά το τελευταίο διάστημα υπονομεύει τις διμερείς σχέσεις, με την Ελλάδα σε ρόλο θεατή.

Η ομολογουμένως πολύ καλή για τα ελληνικά συμφέροντα συμφωνία καθορισμού της ΑΟΖ ανατράπηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας, κατόπιν προσφυγής του πολλαπλώς ευεργετηθέντος σοσιαλιστικού κόμματος. Το χειρότερο: η νομική επιχειρηματολογία της απόφασης ήταν βασισμένη στις τουρκικές θέσεις για τον τρόπο οριοθέτησης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης.

Η εν γένει μεταχείριση της ελληνικής μειονότητας από τη μία, με τις παλινωδίες γύρω από την απογραφή και την απαγόρευση στην ελληνική μειονότητα να προσδιορίσει την εθνικότητά της, με τις συνεχιζόμενες διώξεις και επιθέσεις που μένουν ατιμώρητες, με την εκκωφαντική σιωπή απέναντι στα συνεχιζόμενα ανθελληνικά παραληρήματα διαφόρων κύκλων και από την άλλη η επαναφορά του θέματος των Τσάμηδων είναι μόνο μερικές από τις ισχυρότατες ενδείξεις ότι η κατάσταση εκτρέπεται. Η ευθυγράμμιση, αν όχι το πατρονάρισμα, ακραίων θέσεων από την πλευ� �ά των δύο μεγαλύτερων κομμάτων (που πλειοδοτούν σε ακρότητες) και η παραφιλολογία για το δήθεν δικαιωματικά ηγεμονικό ρόλο των Αλβανών στην περιοχή, σε συνάρτηση με την ανάπτυξη κινημάτων αυτοδιάθεσης σε σημαντικό μέρος των Βαλκανίων, επαναφέρουν το φάντασμα των αλυτρωτικών βλέψεων που τόσο καταστροφικό έχει υπάρξει.

Δεδομένου ότι ένας πρωθυπουργός οφείλει να αρθρώνει υπεύθυνο λόγο είτε βρίσκεται στις Βρυξέλλες ή την Ουάσιγκτον είτε σε εμποροπανήγυρι, ας μην επιχειρήσουμε, προκειμένου να δικαιολογήσουμε την παρατεταμένη αδράνεια της εξωτερικής μας πολιτικής, να υποβαθμίσουμε τις δηλώσεις Μπερίσα, αποδίδοντας τες στο προεκλογικό κλίμα. Σε τελική ανάλυση, γιατί κατά την προεκλογική περίοδο σε προηγμένες χώρες, αντίστοιχες φωνές με του Μπερίσα αυτομάτως απορρίπτονται ως εξτρεμιστικές; Δυστυχώς, τα πολύπαθα Βαλκάνια χαρακτηρίζονται από κάθε λογή ς περιθωριακή ιδεολογία που βρίσκει απήχηση σε μία κρίσιμη μάζα των κοινωνιών, καθηλώνοντας τες σε ένα φαύλο κύκλο εσωστρέφειας, υπανάπτυξης και απουσίας προοπτικής για ένα καλύτερο μέλλον.

Ο αλβανικός μεγαλοϊδεατισμός δεν είναι καινούργιο στοιχείο. Αντιθέτως, αποτελεί συστατικό στοιχείο της πολιτικής ζωής που διαπερνά όλο το πολιτικό φάσμα. Βασισμένος σε ανιστόρητους εθνικούς μύθους, ο αλβανικός επιθετικός εθνικισμός ενισχύθηκε τη δεκαετία του 1990, μεταξύ άλλων, από τα εγκληματικά λάθη του Μιλόσεβιτς που νομιμοποίησαν τις βλέψεις του αλβανικού στοιχείου, αλλά και από τις επιλογές ορισμένων μεγάλων δυνάμεων που στο πρόσωπο των Τιράνων είδαν ένα πιστό σύμμαχο, και δη με μουσουλμανικά χαρακτηριστικά για να αποκαθάρουν κ άποιες από τις αμαρτίες τους.

Η «δικαίωση» με την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου το 2007 άνοιξε την όρεξη σε αυτούς που οραματίζονται την Μεγάλη Αλβανία, περίπου όπως την όρισε γεωγραφικά ο Μπερίσα. Ο οποίος θέλησε με αυτόν τον τρόπο να καταγραφεί ως ο ηγέτης των απανταχού Αλβανών των Βαλκανίων, με τα Τίρανα σε ρόλο μητρόπολης.

Οι πρωτοβουλίες της Αθήνας

Όσο, λοιπόν, και αν χρησιμοποιούμε την ευρωπαϊκή προοπτική ως εργαλείο εκδημοκρατισμού, περιορισμού των ανισοτήτων, σεβασμού στη διαφορετικότητα, αποδυνάμωσης των εξτρεμιστικών στοιχείων, και τελικά "φυσιολογικοποίησης" της γειτονιάς μας, αποδεικνύεται πως πρέπει παράλληλα, και σε συνεργασία με τους εταίρους μας, να χρησιμοποιήσουμε και άλλα πειστικότερα μέσα προκειμένου τα Βαλκάνια να μπουν σε τροχιά ομαλοποίησης.

Στην περίπτωση της Αλβανίας, η Ελλάδα πρέπει:

1. Να ανακαλέσει τον Έλληνα πρέσβη από τα Τίρανα για διαβουλεύσεις. Ίσως είναι χρήσιμο να γίνει μία σύντομη διάσκεψη με όλους τους Έλληνες πρέσβεις των Βαλκανικών κρατών. Σε αυτή θα αξιολογηθούν τα τελευταία δεδομένα, αφού παραδοσιακές και νέες αντιθέσεις, όπως και εντάσεις, επανέρχονται δριμύτερες, πρωτίστως σε διακρατικό επίπεδο. Γεγονός που διευκολύνεται από τη φτώχεια, την ανέχεια, την ανεργία και την έλλειψη ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο.

2. Να επανεκτιμήσει τη στάση της έναντι της απόκτησης καθεστώτος υποψήφιας χώρας, η οποία θα αποτελέσει αντικείμενο στην Ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής στις 14-15 Δεκεμβρίου. Αυτό μπορεί να γίνει είτε σε συνεργασία με ευρωπαϊκές πρωτεύουσες που έχουν ανάλογες ανησυχίες, είτε, αν χρειαστεί, ακόμη και κατά μόνας (παρότι καλό είναι να αποφύγουμε την περιθωριοποίηση μας, ειδικά για ένα τέτοιο ζήτημα). Η τελική διατύπωση στο κείμενο συμπερασμάτων δεν πρέπει να αφήνει περιθώρια για παρερμηνείες, μεταθέτοντας στο χρόνο και υπό προϋποθέσεις, την υποψη φιότητα των Τιράνων.

3. Να καλέσει και να ενημερώσει τους εν Ελλάδι πρέσβεις των κρατών-μελών της ΕΕ καθώς επίσης και των μονίμων μελών του Συβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και να ζητήσει να καταθέσουν τις δικές τους απόψεις. Έτσι θα διαπιστώσουμε τις θέσεις των εταίρων μας σε μία ιδιαίτερα κρίσιμη καμπή για τα Βαλκάνια, όπου η ευρωπαϊκή τους προοπτική συναντά τον εξτρεμισμό που υποδαυλίζεται από ανεύθυνες ηγεσίες. Εντός του 2013 και πριν αναλάβουμε την προεδρία της ΕΕ, θα μπορούσαμε να φιλοξενήσουμε μία Βαλκανική Διάσκεψη, όπου θα συζητούνταν όλα τα φλέγοντα ζητή ματα και θα δίνονταν η ευκαιρία για διμερείς επαφές μεταξύ αντιμαχόμενων πλευρών.

4. Να ξεκινήσει άμεσα ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών μίνι περιοδεία στην περιοχή, αναζητώντας την αυτονοήτη καταδίκη αλυτρωτικών προθέσεων από όπου και αν προέρχονται. Άλλωστε, οι δηλώσεις Μπερίσα εγείρουν θέμα τόσο για τη Σερβία και τη FYROM όσο και το Μαυροβούνιο. Στόχος, λοιπόν, είναι να δημιουργηθούν οι ανάλογες συμμαχίες/συσχετισμοί που θα περιορίσουν αντίστοιχα φαινόμενα και θα θέσουν στο περιθώριο τους εκφραστές τους, χάριν της αναγκαίας σταθερότητας. Να τονίσουμε προς πάσα κατεύθυνση πως ο εθνικιστικές βλέψεις επιτείνουν τις αβε βαιότητες, στοιχείο που αποτελεί το ισχυρότερο εμπόδιο και δημιουργεί εύλογες αμφιβολίες για τη σκοπιμότητα ένταξης των δυτικών Βαλκανίων στην ευρωπαϊκή οικογένεια.

5. Να παγώσει επί του παρόντος τις διαπραγματεύσεις για το ενεργειακό σχεδίο TAP (project που θα μεταφέρει μέσω Ελλάδας και Αλβανίας αζέρικο αέριο στην Ιταλία), έως ότου ξεκαθαρίσει η κατάσταση στις διμερείς σχέσεις με την Αλβανία και γίνουν σεβαστές οι ελληνικές θέσεις. Η προοπτική υπογραφής διακυβερνητικής συμφωνίας, αναγκαία προϋπόθεση για τη θετική έκβαση του αγωγού, εύλογα απομακρύνεται.

Κοντολογίς, θα πρέπει από τη μεγαλόψυχη και πολλές φορές υποτονική αντιμετώπιση των Τιράνων -που είναι μεν χρήσιμη σε περιόδους ομαλότητας αλλά επικίνδυνα μονότονη όταν τροποποιείται η φύση της σχέσης- να θέσουμε ένα νέο αυστηρότερο και ασφυκτικότερο πλαίσιο στα διμερή. Οφείλουμε, συνεπώς, με μία σειρά ενεργειών με απτά αποτελέσματα να καταστήσουμε σαφές το τεράστιο κόστος για τα συμφέροντα των γειτόνων μας σε περίπτωση που συνεχίσουν στον ίδιο αδιέξοδο δρόμο των τελευταίων ετών.

Ασφαλώς, παράλληλα, θα τους υπογραμμίζουμε τα σημαντικά οφέλη που θα επιφέρει μία αλλαγή σε επίπεδο πολιτικής, πρακτικών αλλά και ρητορικής. Η αναζωπύρωση παλαιών παθών, σε μία περίοδο πολυδιάστατων κρίσεων με άξονα την οικονομία, είναι μία εύκολη μα συνάμα αντιπαραγωγική και αποσταθεροποιητική επιλογή. Και αυτό πρέπει να γίνει αντιληπτό και στις περιφερειακές ηγεσίες αλλά και στις εξωτερικές δυνάμεις που ορίζουν σε σημαντικό βαθμό τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή.

*Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι πολιτικός επιστήμονας και επικεφαλής του Κέντρου Ρωσίας, Ευρασίας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
aixmi.gr
Follow on Twitter: @confilis
                                                                                                                                --> -->

Πηγή: http://www.eglimatikotita.gr/